سبک دلبستگی چیست؟

سبک‌های دلبستگی یا الگوهای دلبستگی نشان‌دهنده‌ی چگونگی رفتار شما در یک رابطه‌ی عاطفی هستند و ریشه‌شان در ارتباط هیجانی است که شما به عنوان یک نوزاد با مراقب اصلی‌تان – که اغلب مادر است – برقرار کرده‌اید. بر اساس نظریه دلبستگی، که توسط روان‌پزشک بریتانیایی جان بالبی و روان‌شناس آمریکایی مری اینسورث بنیان‌گذاری شد، کیفیت پیوندی که در این اولین رابطه تجربه کرده‌اید، اغلب تعیین‌کننده میزان موفقیت شما در برقراری ارتباط با دیگران و پاسخ به صمیمیت در طول زندگی است.

دلبستگی ایمن

اگر مراقب اصلی شما در دوران نوزادی به شما حس امنیت و درک شدن داده است، اگر آن‌ها توانسته‌اند به گریه‌های شما پاسخ دهند و نیازهای جسمی و هیجانی در حال تغییر شما را به درستی تفسیر کنند، به احتمال زیاد شما یک دلبستگی ایمن و موفق را تجربه کرده‌اید. در بزرگسالی، این موضوع معمولاً به معنای اعتماد به نفس، قابل اعتماد بودن، و امیدوار بودن است؛ همراه با توانایی مدیریت سالم تعارض، پاسخ به صمیمیت، و عبور از فراز و نشیب‌های روابط عاطفی.

دلبستگی ناایمن

اما اگر در دوران نوزادی، ارتباطات هیجانی گیج‌کننده، ترسناک یا بی‌ثبات را تجربه کرده‌اید – اگر مراقبت‌کننده شما نتوانسته است به طور مداوم شما را آرام کند یا به نیازهایتان پاسخ دهد – احتمال بیشتری دارد که یک دلبستگی ناایمن و ناموفق را تجربه کرده باشید. نوزادانی که دلبستگی ناایمن دارند، اغلب به بزرگسالانی تبدیل می‌شوند که در درک احساسات خود و دیگران مشکل دارند و توانایی‌شان در ایجاد یا حفظ روابط پایدار محدود می‌شود. به عنوان یک بزرگسال با سبک دلبستگی ناایمن، ممکن است برقراری ارتباط با دیگران برایتان دشوار باشد، از صمیمیت دوری کنید، یا در رابطه بیش از حد چسبنده، ترسناک، یا مضطرب باشید. به عبارت دیگر، شما دارای یک سبک دلبستگی ناایمن هستید.

تأثیر تجربیات بعدی و امکان تغییر

البته، تجربیاتی که بین دوران نوزادی و بزرگسالی رخ می‌دهند نیز می‌توانند روابط شما را تحت تأثیر قرار داده و شکل دهند. با این حال، مغز نوزاد به شدت تحت تأثیر پیوند دلبستگی قرار می‌گیرد، بنابراین درک سبک دلبستگی‌تان می‌تواند سرنخ‌های حیاتی در مورد اینکه چرا ممکن است در روابط بزرگسالی‌تان با مشکل مواجه شوید، ارائه دهد.

• آیا وقتی در یک رابطه‌ی نزدیک هستید، به روش‌های گیج‌کننده یا خودتخریب‌گرانه رفتار می‌کنید؟
• آیا مکرراً در یک رابطه‌ی عاطفی اشتباهات یکسانی را تکرار می‌کنید؟
• آیا در وهله اول برای ایجاد ارتباطات معنی‌دار مشکل دارید و بارها و بارها با افراد "اشتباه" قرار می‌گذارید؟

مهم نیست که چه مشکلات رابطه‌ای را تجربه می‌کنید، دانستن این نکته حائز اهمیت است که مغز شما در طول زندگی همچنان قابلیت تغییر دارد. با شناسایی سبک دلبستگی خاص خود، می‌توانید یاد بگیرید که ناامنی‌های خود را به چالش بکشید، روشی با دلبستگی ایمن‌تر برای ارتباط با دیگران ایجاد کنید، و روابطی قوی‌تر، سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تر بسازید.

چگونه سبک‌های دلبستگی بر روابط بزرگسالان تأثیر می‌گذارند

سبک‌های دلبستگی با رفتار شما در یک رابطه، به ویژه هنگامی که آن رابطه تهدید می‌شود، مشخص می‌شوند. به عنوان مثال، فردی با سبک دلبستگی ایمن ممکن است بتواند احساسات خود را آشکارا به اشتراک بگذارد و هنگام مواجهه با مشکلات رابطه‌ای به دنبال حمایت باشد. از سوی دیگر، اگر سبک دلبستگی ناایمن داشته باشید، ممکن است در نزدیک‌ترین روابطتان تمایل به نیازمند یا چسبنده شدن پیدا کنید، در زمان آسیب‌پذیری به روش‌های خودخواهانه یا فریبکارانه رفتار کنید، یا به سادگی از صمیمیت دوری کنید.

درک اینکه چگونه سبک دلبستگی شما روابط صمیمی‌تان را شکل می‌دهد و تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند به شما در درک رفتار خودتان، نحوه درک شریک زندگی‌تان و چگونگی پاسخ به صمیمیت کمک کند. شناسایی این الگوها می‌تواند سپس به شما کمک کند تا آنچه را در یک رابطه نیاز دارید و بهترین راه برای غلبه بر مشکلات را روشن کنید.

ریشه‌های سبک دلبستگی

در حالی که سبک‌های دلبستگی تا حد زیادی توسط ارتباط نوزاد-مراقب اصلی، به ویژه در طول سال اول زندگی، شکل می‌گیرند، مهم است که توجه داشته باشید که قدرت دلبستگی صرفاً بر اساس میزان عشق والدین یا کیفیت مراقبتی که نوزاد دریافت می‌کند، نیست. بلکه، دلبستگی بر اساس ارتباط هیجانی غیرکلامی است که بین مراقب و نوزاد ایجاد می‌شود.

یک نوزاد احساسات خود را با ارسال سیگنال‌های غیرکلامی مانند گریه کردن، "آغو" گفتن، یا بعداً اشاره کردن و لبخند زدن منتقل می‌کند. در مقابل، مراقب این نشانه‌ها را می‌خواند و تفسیر می‌کند و برای برآورده کردن نیاز کودک به غذا، آرامش یا محبت پاسخ می‌دهد. وقتی این ارتباط غیرکلامی موفقیت‌آمیز باشد، یک دلبستگی ایمن شکل می‌گیرد.

عوامل تأثیرگذار و مسئولیت‌پذیری

موفقیت دلبستگی تحت تأثیر عوامل اجتماعی-اقتصادی مانند ثروت، تحصیلات، قومیت یا فرهنگ قرار نمی‌گیرد. همچنین، داشتن یک سبک دلبستگی ناایمن در بزرگسالی دلیلی برای مقصر دانستن تمام مشکلات رابطه‌ای شما بر گردن والدینتان نیست. شخصیت شما و تجربیات مداخله‌گر در دوران کودکی، نوجوانی و بزرگسالی نیز می‌توانند در شکل‌گیری سبک دلبستگی شما نقش داشته باشند.

سبک های اصلی دلبستگی

فراتر از دسته‌بندی دلبستگی به ایمن یا ناایمن، سه زیرمجموعه برای دلبستگی ناایمن وجود دارد که چهار سبک اصلی دلبستگی را تشکیل می‌دهند:

1. سبک دلبستگی ایمن (Secure attachment style)
2. سبک دلبستگی مضطرب (Anxious (or ambivalent) attachment style)
3. سبک دلبستگی اجتنابی-بی‌تفاوت (Avoidant-dismissive attachment style)
4. سبک دلبستگی آشفته (Disorganized attachment style)

سبک دلبستگی ایمن

افراد دارای سبک دلبستگی ایمن، همدلی بالایی دارند و قادر به تعیین مرزهای مناسب هستند. آن‌ها تمایل دارند در روابط نزدیک خود احساس امنیت، ثبات و رضایت بیشتری داشته باشند. در حالی که از تنهایی نمی‌ترسند، معمولاً در روابط نزدیک و معنی‌دار رشد می‌کنند.

سبک دلبستگی اضطرابی

افرادی که سبک دلبستگی اضطرابی (یا دوسوگرا) دارند (که با نام‌های "اضطرابی-مشغول"، "دوسوگرا-اضطرابی" یا به سادگی "اضطرابی-دوسوگرا" نیز شناخته می‌شود)، بیش از حد نیازمند هستند. همان‌طور که این برچسب‌ها نشان می‌دهند، افراد با این سبک دلبستگی اغلب مضطرب و نامطمئن هستند و از عزت نفس پایینی رنج می‌برند. آن‌ها به صمیمیت عاطفی تمایل شدیدی دارند، اما نگران این هستند که دیگران خواهان بودن با آن‌ها نباشند.

سبک دلبستگی اجتنابی-بی‌تفاوت

بزرگسالانی که سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی-بی‌تفاوت دارند، نقطه مقابل افراد دوسوگرا یا اضطرابی-مشغول هستند. به جای اینکه به صمیمیت تمایل شدید داشته باشند، آنقدر از نزدیکی محتاط‌اند که تلاش می‌کنند از ارتباط عاطفی با دیگران اجتناب کنند. آن‌ها ترجیح می‌دهند به دیگران تکیه نکنند، یا دیگران به آن‌ها تکیه نکنند.

سبک دلبستگی اجتنابی و روابط بزرگسالان

به عنوان فردی با سبک دلبستگی اجتنابی-بی‌تفاوت، شما تمایل دارید که تحمل صمیمیت عاطفی برایتان دشوار باشد. شما استقلال و آزادی خود را تا حدی ارزش می‌نهید که ممکن است در یک رابطه‌ی عاطفی با صمیمیت و نزدیکی احساس ناراحتی و حتی خفگی کنید.

• شما فردی مستقل هستید، از اینکه از خودتان مراقبت کنید راضی هستید و احساس نمی‌کنید به دیگران نیاز دارید.
• هرچه فردی بیشتر تلاش کند به شما نزدیک شود یا شریک زندگی‌تان نیازمندتر شود، شما بیشتر تمایل به عقب‌نشینی پیدا می‌کنید.
• شما با احساسات خود راحت نیستید و شرکای زندگی‌تان اغلب شما را به فاصله گرفتن و بسته بودن، خشک و بی‌تحمل بودن متهم می‌کنند. در مقابل، شما آن‌ها را به بیش از حد نیازمند بودن متهم می‌کنید.
• شما تمایل دارید که احساسات شریک زندگی‌تان را به حداقل برسانید یا نادیده بگیرید، اسرار را از آن‌ها پنهان کنید، وارد روابط خارج از ازدواج شوید، و حتی برای بازیافتن حس آزادی خود به روابط پایان دهید.
• شما ممکن است روابط گذرا و غیررسمی را به روابط صمیمی بلندمدت ترجیح دهید، یا به دنبال شرکایی باشید که به همان اندازه مستقل هستند و فاصله‌ی عاطفی خود را حفظ می‌کنند.

رابطه با مراقب اصلی

سبک دلبستگی اجتنابی-بی‌تفاوت اغلب ناشی از والدینی است که در دوران نوزادی شما در دسترس نبوده‌اند یا طردکننده بوده‌اند. از آنجا که نیازهای شما هرگز به طور منظم یا قابل پیش‌بینی توسط مراقبت‌کننده شما برآورده نمی‌شد، مجبور شدید به طور عاطفی فاصله بگیرید و سعی کنید خودتان را آرام کنید. این امر بنیانی برای اجتناب از صمیمیت و تمایل شدید به استقلال در زندگی بعدی ایجاد کرد – حتی زمانی که آن استقلال و عدم صمیمیت باعث پریشانی خود فرد می‌شود.

سبک دلبستگی آشفته/سردرگم

سبک دلبستگی آشفته/سردرگم، که به آن سبک دلبستگی ترسناک-اجتنابی نیز گفته می‌شود، از ترس شدید ناشی می‌شود که اغلب نتیجه ترومای دوران کودکی، غفلت یا سوءاستفاده است. بزرگسالان با این سبک دلبستگی ناایمن تمایل دارند که احساس کنند سزاوار عشق یا نزدیکی در یک رابطه نیستند.

سبک دلبستگی آشفته و روابط بزرگسالان

اگر سبک دلبستگی آشفته دارید، به احتمال زیاد هرگز یاد نگرفته‌اید که احساسات خود را آرام کنید، بنابراین هم روابط و هم دنیای اطرافتان می‌توانند ترسناک و ناامن به نظر برسند. اگر در کودکی مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اید، ممکن است سعی کنید همان الگوهای رفتاری آزاردهنده را در بزرگسالی تکرار کنید.

• احتمالاً روابط صمیمی را گیج‌کننده و ناآرام‌کننده می‌یابید و اغلب بین افراط و تفریط‌های هیجانی عشق و نفرت نسبت به طرف مقابل در نوسان هستید.
• ممکن است نسبت به شریک زندگی‌تان بی‌تفاوت، خودخواه، کنترل‌گر و بی‌اعتماد باشید، که می‌تواند منجر به رفتارهای انفجاری یا حتی سوءاستفاده‌گرانه شود. و می‌توانید به همان اندازه که با دیگران سخت‌گیر هستید، با خودتان نیز سخت‌گیر باشید.
• ممکن است الگوهای رفتاری ضداجتماعی یا منفی از خود نشان دهید، از الکل یا مواد مخدر سوءاستفاده کنید، یا مستعد پرخاشگری یا خشونت باشید.
• دیگران ممکن است از امتناع شما از پذیرش مسئولیت اعمالتان ناامید شوند.
• در حالی که شما به امنیت و آرامش یک رابطه‌ی معنی‌دار و صمیمی تمایل دارید، همچنین احساس می‌کنید لیاقت عشق را ندارید و از اینکه دوباره آسیب ببینید، وحشت دارید.
• دوران کودکی شما ممکن است با سوءاستفاده، غفلت یا تروما شکل گرفته باشد.

رابطه با مراقب اصلی

اگر مراقب اصلی شما خودشان با ترومای حل‌نشده دست و پنجه نرم می‌کردند، این می‌تواند منجر به ترس شدیدی شود که با سبک دلبستگی آشفته/سردرگم مرتبط است. اغلب والدین هم به عنوان منبع ترس و هم آرامش برای شما در دوران نوزادی عمل می‌کردند، که سردرگمی و سردرگمی‌ای را که اکنون در مورد روابط احساس می‌کنید، برانگیخته است. در موارد دیگر، شخصیت والدینی شما ممکن است نیازهای شما را در دوران نوزادی نادیده گرفته یا از آن چشم‌پوشی کرده باشد، یا رفتار نامنظم و آشفته آن‌ها می‌توانسته برای شما ترسناک یا آسیب‌زا باشد.

دلایل شکل‌گیری سبک‌های دلبستگی ناایمن

دلایل بسیاری وجود دارد که چرا حتی یک والد دوست‌داشتنی و باوجدان ممکن است در ایجاد پیوند دلبستگی ایمن با نوزاد موفق نباشد. دلایل دلبستگی ناایمن شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• داشتن مراقب جوان یا بی‌تجربه،که فاقد مهارت‌های لازم برای والدگری بوده است.
• تجربه‌ی افسردگی توسط مراقب شما، ناشی از انزوا، فقدان حمایت اجتماعی یا مشکلات هورمونی، برای مثال، که آن‌ها را مجبور به کناره‌گیری از نقش مراقبت‌کنندگی کرده است.
• اعتیاد مراقب اصلی شما به الکل یا سایر مواد مخدر که توانایی آن‌ها را در تفسیر دقیق یا پاسخ به نیازهای جسمی یا عاطفی شما کاهش داده است.
• تجربیات آسیب‌زا،مانند یک بیماری جدی یا حادثه‌ای که فرآیند دلبستگی را مختل کرده است.
• غفلت فیزیکی، مانند تغذیه نامناسب، ورزش ناکافی، یا نادیده گرفتن مسائل پزشکی.
• غفلت عاطفی یا سوءاستفاده عاطفیبرای مثال، مراقب شما توجه کمی به شما به عنوان یک کودک نشان داده، تلاش اندکی برای درک احساسات شما کرده، یا درگیر آزار کلامی بوده است.
• سوءاستفاده جسمی یا جنسی، چه آسیب فیزیکی و چه تجاوز.
• جدایی از مراقب اصلی به دلیل بیماری، مرگ، طلاق یا فرزندخواندگی.
• ناسازگاری در مراقب اصلیرای مثال، شما دوره‌های متعددی از پرستاران یا پرسنل مراکز نگهداری روزانه را تجربه کرده‌اید.
• جابجایی‌ها یا اسکان‌های مکرر. برای مثال، شما به دلیل گذراندن سال‌های اولیه زندگی در پرورشگاه یا جابجایی بین خانه های موقتی ، دائماً محیط خود را تغییر داده‌اید

نکاتی در صورت داشتن سبک دلبستگی ناایمن

اگر سبک دلبستگی اجتنابی-بی‌تفاوت، آشفته یا اضطرابی را در خود یا شریک زندگی‌تان تشخیص می‌دهید، مهم است بدانید که لازم نیست خودتان را به تحمل همان نگرش‌ها، انتظارات یا الگوهای رفتاری در طول زندگی محکوم کنید. تغییر ممکن است و شما می‌توانید در بزرگسالی یک سبک دلبستگی ایمن‌تر را توسعه دهید.

روان درمانی می‌تواند بسیار ارزشمند باشد، چه به صورت فردی با یک درمانگر کار کنید و چه با شریک زندگی فعلی‌تان در جلسات مشاوره زوج درمانی. یک درمانگر با تجربه در درمان دلبستگی محور می‌تواند به شما کمک کند تا تجربیات عاطفی و هیجانی گذشته خود را درک کنید و چه به تنهایی و چه به عنوان یک زوج، امنیت بیشتری پیدا کنید. اگر دسترسی به درمان سنتی برای شما آسان نیست، مشاوره‌ی آنلاین را در نظر بگیرید، که هم برای افراد و هم برای زوج‌ها در دسترس است. حتی اگر به درمان مناسب دسترسی ندارید، هنوز کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید به تنهایی برای ساختن یک سبک دلبستگی ایمن‌تر انجام دهید. برای شروع، می‌توانید در مورد سبک دلبستگی ناایمن خود بیاموزید.تا آنجا که هرچه بیشتر درک کنید، بهتر می‌توانید نگرش‌ها و رفتارهای خودکار سبک دلبستگی ناایمن را که ممکن است به مشکلات رابطه‌ای شما کمک کنند، تشخیص دهید و برای روان درمانی اقدام کنید.